Pierwsza monografia naukowa dotycząca historii Rusi Karpackiej i Karpatorusinów,w której profesor Paul Robert Magocsi, autor o olbrzymim dorobku naukowym, stawia śmiałą tezę o istnieniu czwartej narodowości wschodniosłowiańskiej. Karpatorusini nigdy nie mieli własnego państwa, lecz od wieków zamieszkiwali ziemie zwane Rusią Karpacką, które dziś leżą w granicach Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Rozsiana po całym świecie diaspora karpatorusińska obecna jest głównie na Węgrzech, w Serbii, Czechach, Chorwacji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Paul Robert Magocsi – uznany uczony w dziedzinie historii, kartografii, socjolingwistyki, bibliografii oraz badań nad migracjami. Kieruje Katedrą Ukrainistyki im. Johna Yaremki na Uniwersytecie w Toronto, a od 1996 r. jest członkiem rzeczywistym Kanadyjskich Akademii Sztuk, Nauk Humanistycznych i Ścisłych – Kanadyjskiego Towarzystwa Królewskiego. Wśród niemal 900 publikacji jego autorstwa jest 41 książek, w tym Historical Atlas of Central Europe (1993/2002), A History of Ukraine: The Land and Its Peoples (1996/2011) [wyd. pol. Historia Ukrainy, Ziemia i ludzie (2017)]; jest także naczelnym redaktorem Encyclopedia of Canada’s Peoples (1999) oraz Encyclopedia of Rusyn History and Culture (2002, 2005).
,,Jakie sensy kryją się w tym tytule? Lepsze byłoby może sformułowanie: „żadnych przyjaciół prócz gór”, jednak zostało ono już wykorzystane w książce o Kurdach – innym górskim narodzie, który w ostatnich dziesięcioleciach porównywano do Karpatorusinów. Te górskie narody łączy to, że nigdy nie miały własnego państwa, zaś te państwa, w których przyszło im żyć, wywierały zwykle negatywny wpływ na karpatorusińską czy kurdyjską społeczność i kulturę. W przypadku Karpatorusinów presja asymilacyjna trwająca od XIX w. stopniowo wypychała ich z nizin i pogórza z powrotem w stronę gór, a z terenów leżących po ich północnej stronie zostali w XX w. usunięci siłą. Zatem w najlepszym razie wyłącznie góry były dla nich osłoną i schronieniem.
Podtytuł wskazuje na dwa istotne elementy: kraj i naród. W kolejnych rozdziałach wykażemy, że w Europie istnieje historyczne terytorium zwane Rusią Karpacką. Nazwa i wiążące się z nią pojęcie są znane niektórym mieszkańcom tej krainy, choć nie znajdziemy jej ani na dawnych, ani na współczesnych mapach. Ziemię tę zamieszkiwali głównie – choć nie wyłącznie – Karpatorusini. Z drugiej strony, byli i są Karpatorusini żyjący – dawniej i dziś – poza terytorium Rusi Karpackiej. Mieszkają w sąsiadujących z nią krajach, na przykład w Serbii, czy też w bardzo odległych, takich jak Stany Zjednoczone i Kanada. Tematem tej książki jest zatem Ruś Karpacka (ziemia), a także Karpatorusini (naród) rozproszeni w różnych zakątkach świata
Pod osłoną gór, podobnie jak wiele innych publikacji naukowych, ma swoje źródło w wykładach uniwersyteckich, które (po niezbędnych poprawkach) zostały przekształcone w książkę. Wspomniane wykłady zostały napisane wiosną 2010 r. z przeznaczeniem na trzydziestogodzinny kurs poświęcony historii Karpatorusinów, będący elementem programu nowo utworzonego Studium Carpato-Ruthenorum. Była to pierwsza międzynarodowa szkoła letnia w zakresie studiów karpatorusińskich, organizowana przez Uniwersytet w Preszowie. Następnie wykłady zostały włączone do rocznego kursu zatytułowanego Naród znikąd, który poprowadziłem po raz pierwszy w roku akademickim 2011–2012 na moim macierzystym Uniwersytecie w Toronto. Nic więc dziwnego, że Pod osłoną gór przypomina nieco podręcznik akademicki. Trzydzieści rozdziałów układa się w zasadzie w porządek chronologiczny, śledząc wydarzenia i procesy historyczne od czasów prehistorycznych do współczesności. Starałem się zachować równowagę między problematyką polityczną, społeczno-gospodarczą i kulturalną (zwłaszcza religijną). Ze względu na dydaktyczny charakter niniejszej książki jako publikacji uniwersyteckiej wiele rozdziałów rozpoczyna się od umieszczenia Rusi Karpackiej w szerszym kontekście krajów sprawujących rządy na jej terytorium oraz Europy jako całości. Dlatego Czytelnik będzie mógł się zapoznać z niektórymi aspektami historii Węgier, Polski, Monarchii Habsburgów, Czechosłowacji i Związku Sowieckiego". [fragment Przedmowy]
Format: 160x240, mm, oprawa twarda, liczba stron: 588
